Τηλεργασία ή εργασία από απόσταση είναι μια νέα μορφή εργασίας κατά την οποία οι εργαζόμενοι έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από οπουδήποτε και οποιαδήποτε μέρα και ώρα. Με άλλα λόγια, η καθημερινή μεταφορά τους σε ένα κεντρικό τόπο δουλειάς αντικαθίστανται από τη δυνατότητα εργασίας κάνοντας χρήση των σύγχρονων μορφών τηλεπικοινωνίας. Πολλοί εργάζονται από το σπίτι τους, ενώ άλλοι, περιστασιακά αναφερόμενοι και ως νομάδες εργαζόμενοι ή επιβάτες του διαδικτύου χρησιμοποιούν την τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων για να εργαστούν σε καφέ ή από άλλα σημεία. Η τηλεργασία είναι ένας ευρύτερος όρος, που αναφέρεται στην υποκατάσταση των τηλεπικοινωνιών με οποιαδήποτε μορφή ταξιδιού που σχετίζεται με εργασία, εκμηδενίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τους περιορισμούς της απόστασης στις μετακινήσεις. Ένα πρόσωπο που εργάζεται από απόσταση είναι γνωστό και ως «τηλεργαζόμενος». Ένα συχνά επαναλαμβανόμενο motto είναι ότι «η εργασία είναι κάτι το οποίο κάνεις, κι όχι κάτι προς το οποίο ταξιδεύεις».
Οι ρίζες της τηλεργασίας ανιχνεύονται στις απαρχές της τεχνολογίας της δεκαετίας του 1970, με την διασύνδεση γραφείων δορυφόρων με τις κεντρικές υποδομές μέσω τερματικών με τη χρήση τηλεφωνικών γραμμών ως γέφυρας δικτύων. Η μαζική συνεχιζόμενη μείωση του κόστους και αύξηση στην απόδοση και την χρησιμότητα των προσωπικών υπολογιστών άνοιξε τον δρόμο για την αποκέντρωση ακόμα περισσότερο, μεταφέροντας το γραφείο στο σπίτι. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, αυτά τα γραφεία παραρτήματα και οι εργαζόμενοι από το σπίτι ήταν σε θέση να συνδεθούν με την κεντρική μονάδα της εταιρείας χρησιμοποιώντας προσωπικούς υπολογιστές και τεχνολογία εξομοίωσης τερματικών (terminal emulation).
Η τηλεργασία διευκολύνεται από εργαλεία όπως το λογισμικό ομάδων (groupware), τα εικονικά ιδιωτικά δίκτυα (virtual private networks ή VPNs), τις κλήσεις τύπου διασκέψεων (conference calling) και βιντεο-διασκέψεων (videoconferencing), και η τεχνολογία φωνής πάνω από IP (Voice over IP ή VOIP). Μπορεί να είναι αποτελεσματική και χρήσιμη για τις εταιρίες καθώς επιτρέπει στο προσωπικό και τους εργαζόμενους να επικοινωνούν από μεγάλες αποστάσεις, εξοικονομώντας σημαντικές ποσότητες σε χρόνους μετακίνησης και το συνεπαγόμενο κόστος. Καθώς οι ευρυζωνικές συνδέσεις Internet γίνονται όλο και περισσότερο ο κανόνας, όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν ικανοποιητικές συνδέσεις στο σπίτι για να χρησιμοποιήσουν αυτά τα εργαλεία για την διασύνδεση του γραφείου του σπιτιού τους με το εταιρικό τους intranet και τα ενδοεταιρικά δίκτυα τηλεφωνίας.
Η υιοθέτηση των τοπικών δικτύων υπολογιστών ενθάρρυνε το μοίρασμα των πόρων, και το μοντέλο πελάτη-διακομιστή έδωσε δυνατότητες για ακόμα μεγαλύτερη αποκέντρωση. Σήμερα, οι τηλεργαζόμενοι μπορούν να μεταφέρουν τους φορητούς υπολογιστές τους παντού και να τους χρησιμοποιούν τόσο στο γραφείο όσο και στο σπίτι, όσο και οπουδήποτε αλλού). Η άνοδος της τεχνολογίας του cloud computing και η διαθεσιμότητα της ασύρματης τεχνολογίας WiFi έχει δώσει την δυνατότητα πρόσβασης σε απομακρυσμένους διακομιστές μέσω ενός συνδυασμού φορητού τεχνικού εξοπλισμού και λογισμικού.
Η τηλεργασία κέρδισε περισσότερο έδαφος στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1996 μετά τις τροποποιήσεις της Clean Air Act που υιοθετήθηκαν με την προσδοκία της μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα και κατώτατα όρια του όζοντος στο 25 τοις εκατό. Η πράξη απαιτούσε από τις εταιρίες με πάνω από 100 υπαλλήλους να ενθαρρύνουν τη δημιουργία μεγάλων χώρων στάθμευσης, τις δημόσιες μεταφορές, τα μειωμένα ωράρια, και την τηλεργασία. Το 2004, με νομοθετικό διάταγμα που ενεργοποιήθηκε από το Κογκρέσσο για να ενθαρρύνει την τηλεργασία για συγκεκριμένους Ομοσπονδιακούς οργανισμούς. Το διάταγμα απειλούσε να παρακρατήσει χρήματα από τους οργανισμούς που αποτύγχαναν να παρέξουν επιλογές τηλεργασίας σε όλους τους επιλέξιμους υπαλλήλους.
Η τηλεργασία, ωστόσο, προσφέρει οφέλη όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και σε κοινότητες, εργοδότες, και υπαλλήλους. Για τις κοινότητες, η τηλεργασία μπορεί να προσφέρει πιο πλήρη απασχόληση (με την αύξηση της απασχολησιμότητας των κοντινών ή περιστασιακή απομονωμένων ομάδων, όπως των αυτοαπασχολούμενων από το σπίτι και των παρεχόντων φροντίδα, των ατόμων με αναπηρία, των συνταξιούχων, και αυτών που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές), μειώνει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τα οδικά ατυχήματα, ανακουφίζει από την πίεση τις υποδομές μεταφορών, μειώνει τα αέρια θερμοκηπίου, εξοικονομεί καύσιμα, περιορίζει την χρήση της ενέργειας, βελτιώνει την ετοιμότητα όσον αφορά τις καταστροφές, και περιορίζει τους τρομοκρατικούς στόχους.
Για τις εταιρείες, η τηλεργασία διευρύνει την δεξαμενή των ταλέντων, ελαχιστοποιεί την διάδοση των ασθενειών, μειώνει τα κόστη, αυξάνει την παραγωγικότητα, μειώνει το αποτύπωμα του άνθρακα και τη χρήση της ενέργειας, μειώνει τον συνωστισμό και την τάση για απουσία των υπαλλήλων, βελτιώνει το ηθικό των υπαλλήλων, προσφέρει μια συνέχεια στις επιχειρησιακές στρατηγικές, βελτιώνει την ικανότητά τους να διαχειρίζονται δουλειές σε πολλές διαφορετικές ζώνες ώρας, και επιταχύνει την προσαρμοστικότητά τους σε πολιτισμικά θέματα. Η πλήρους απασχόλησης τηλεργασία μπορεί να εξοικονομήσει στις εταιρείες πολλά χρήματα.
Για τα άτομα, η τηλεργασία, ή πιο συγκεκριμένα η εργασία από τις οικιακές εγκαταστάσεις, βελτιώνει την ισορροπία της εργασιακής ζωής, μειώνει το αποτύπωμα του άνθρακα και την χρήση των καυσίμων, και απελευθερώνει το ισοδύναμο των 15 με 25 εργασιακών ημερών το χρόνο —χρόνο που διαφορετικά θα τον ξόδευαν στις μετακινήσεις, και εξοικονομεί από 4,000€ έως 21,000€ το χρόνο σε κόστη ταξιδίων και άλλων που αφορούν την εργασία (χωρίς να περιλαμβάνει το κόστος της παιδικής φροντίδας).
Αν αφιέρωναν το μισό του χρόνου τους στην τηλεργασία αυτοί που έχουν συμβατές δουλειές (40%) και όσοι θα επιθυμούσαν να το κάνουν (79%) θα εξοικονομούσαν στις εταιρείες, στις κοινότητες, και στους εργαζόμενους πάνω από $650 δις το χρόνο — ως αποτέλεσμα της αυξημένης παραγωγικότητας, μειωμένων εξόδων γραφείου, χαμηλότερων απουσιών από την εργασία, μειωμένων μετακινήσεων, μειωμένων επισκευών στους δρόμους, μικρότερης κατανάλωσης στα καύσιμα, και άλλων εξοικονομήσεων.
Πηγή: Wikipedia.org
Αν και σε γενικές γραμμές η τηλεργασία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, αυτές μπορούν να συμπυκνωθούν στις παρακάτω πέντε (Morgan, 2004). Στην περίπτωση της κινητής τηλεργασίας (Mobile Telework) ο εργαζόμενος δεν έχει μία σταθερή βάση εργασίας και μετακινείται σε διαφορετικές εγκαταστάσεις προκειμένου να παρέχει τις υπηρεσίες του. Ένα τέτοιο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ένας σύμβουλος επιχειρήσεων που μπορεί να ξοδεύει σημαντικό μερίδιο από το χρόνο του στις εγκαταστάσεις πελατών και να απουσιάζει από το γραφείο του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στη συνέχεια, η τηλεργασία με έδρα το σπίτι (Home-Based telework) αναφέρεται στην περίπτωση που ο τηλεργαζόμενος χρησιμοποιεί το σπίτι του ως κύρια έδρα για την εργασία του, αντί του παραδοσιακού χώρου εργασίας σε ένα γραφείο ή τις εγκαταστάσεις του πελάτη.
Επίσης τα τηλεκέντρα (Telecentres) είναι συγκεκριμένοι χώροι με τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη διεκπεραίωση της εργασίας, όπου υποκαθιστούν το χώρο εργασίας στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Έτσι αντί οι εργαζόμενοι να πηγαίνουν στα κεντρικά, εργάζονται στα τηλεκέντρα που καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις και συνήθως βρίσκονται σε κάποιο περιφερειακό χώρο, μακριά από τα κεντρικά γραφεία. Από την άλλη, οι τηλεκατοικίες (Telecottages) είναι μια μορφή τηλεκέντρων με τη διαφορά ότι οι χώροι ανήκουν στις τοπικές κοινότητες κι όχι στον εργοδότη ή κάποια κερδοσκοπική επιχείρηση. Πρόκειται για ξύλινες καλύβες η μικρά σπίτια, τα οποία είναι εξοπλισμένα με τα απαραίτητα εργαλεία της τηλεργασίας, που απαρτίζουν μικρά χωριά. Ευρύτερος σκοπός τους είναι να εκπαιδεύουν τους κατοίκους των απομακρυσμένων περιοχών. Τέλος, η λειτουργική μετεγκατάσταση (Functional Relocation) αναφέρεται σε ολόκληρα τμήματα ή λειτουργίες της επιχείρησης που αποσπώνται από τα κεντρικά γραφεία και λειτουργούν σε ξεχωριστή τοποθεσία, έχοντας ωστόσο άμεση πρόσβαση στα συστήματα της εταιρείας. Η βασική διαφορά με τα τηλεκέντρα, είναι ότι τα πρώτα μπορούν να αφορούν άτομα από διάφορα τμήματα, ενώ η λειτουργική μετεγκατάσταση αφορά ολόκληρο τμήμα ή λειτουργία.
Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η λειτουργία του Τμήματος Εξυπηρέτησης Πελατών σε κάποιο χώρο εκτός των κύριων εγκαταστάσεων της επιχείρησης. Έχει παρατηρηθεί ότι το βασικό διαφοροποιό στοιχείο στις παραπάνω μορφές είναι ο τόπος που ο εργαζόμενος παρέχει τις υπηρεσίες του σε σχέση με τον παραδοσιακό χώρο, αυτού του γραφείου. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, (τουλάχιστον σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης) ο κυριότερος χώρος εργασίας για τους εργαζόμενους μέσω τηλεργασίας είναι το σπίτι.
Πηγή: kepea.gr https://www.kepea.gr/aarticle.php?id=1850
Μία άλλη κατηγοριοποίηση είναι αυτή που διακρίνει την τηλεργασία σε on-line και off-line, ανάλογα δηλαδή με τον τρόπο σύνδεσης του τηλεργαζόμενου με την επιχείρηση. Στην περίπτωση της on-line τηλεργασίας, ο εργαζόμενος είναι μόνιμα συνδεδεμένος με το δίκτυο του εργοδότη του μέσω ειδικής τεχνολογίας (πχ ACD-Automated Call Distribution Technology) που επιτρέπει την αμφίπλευρη ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο. Ο εργαζόμενος είναι στην άμεση διάθεση της κεντρικής επιχείρησης από την οποία μπορεί να λάβει άμεσα εντολές και να ελεγχθεί από τον εργοδότη μέσω τεχνολογικών μέσων. Γι’ αυτό το λόγο η on-line τηλεργασία έχει κατά τεκμήριο τα περισσότερα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης σχέσης εργασίας, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες μορφές.
Στην περίπτωση της off-line τηλεργασίας, ο εργαζόμενος έχει μεγαύτερη ευελιξία ως προς την οργάνωση του χρόνου εργασίας του, αφού δεν είναι μόνιμα συνδεδεμένος με το δίκτυο του εργοδότη, αλλά συνδέεται μόνο όταν είναι απαραίτητο. Αυτή η μορφή τηλεργασίας εμφανίζεται κυρίως στους προγραμματιστές, τους ερευνητές και τα υψηλοβάθμια στελέχη των επιχειρήσεων.
Στη συνέχεια ανάλογα με το μέγεθος της εργασίας που παρέχεται εξ αποστάσεως, η κατ’ οίκον τηλεργασία διακρίνεται σε σταθερή, εναλασσόμενη και συμπληρωματική. Σταθερή τηλεργασία είναι η εργασία το μεγαλύτερο μέρος της οποίας διεκπεραιώνει ο τηλεργαζόμενος στην κατοικία του. Η συγκεκριμένη μορφή τηλεργασίας είναι αυτή που απομονώνει τον τηλεργαζόμενο πιο πολύ από τις άλλες μορφές και ουσιαστικά μετατρέπει το σπίτι σε εργασιακό χώρο, διαταράσσοντας τον ελεύθερο χρόνο και την ιδιωτική ζωή. Στην περίπτωση της εναλασσόμενης τηλεργασίας, ο τηλεργαζόμενος καταναλώνει μικρότερο ποσοστό του 10% του εργάσιμου χρόνου του στην οικία του , αλλά τουλάχιστον μία μέρα την βδομάδα, και τον υπόλοιπο χρόνο στα γραφεία της επιχείρησης. Τέλος, συμπληρωματική νοείται η τηλεργασία που διεκπεραιώνεται στην οικία σε πολυ μικρό ποσοστό (μικρότερο του 10%) και για λιγότερο από μία ημέρα τη βδομάδα.
Επιπρόσθετα, η τηλεργασία μπορεί να παρέχεται ατομικά ή ομαδικά. Ατομική είναι η τηλεργασία την οποία παρέχει ο τηλεργαζόμενος από το χώρο στον οποίο βρίσκεται μόνος του, χωρίς να συνεργάζεται με άλλον τηλεργαζόμενο και χωρίς να έχει τοπική ή ηλεκτρονική επαφή μαζί του. Από την άλλη, στην ομαδική τηλεργασία περισσότεροι τηλεργαζόμενοι συνργάζονται είτε για την παραγωγή ενός κοινού αποτελέσματος, είτε απλώς για τη διεκπεραίωση απαραίτητων εργαασιών των τμημάτων της επιχείρησης (πχ η εργασία σε δορυφορικά κέντρα της ίδιας επιχείρησης από περισσότερους εργαζομένους). Επίσης, η τηλεργασία μπορεί να έχει τη μορφή networking στο πλαίσιο “κοινωτήτων on-line”, όπου ο τηλεργαζόμενος βρίσκεται δικτυωμένος με άλλους τηλεργαζόμενους που επικοινωνούν μεταξύ τους ηλεκτρονικά και είναι μέλη μίας ομάδας ad hoc σχηματισμένης γύρω από ειδικά προγράμματα. Πρόκειται για ομάδες επιστημόνων, οι οποίοι χρησιμοποιώντας συστήματα ηλεκτρονικής σύσκεψης, εργάζονται πάνω στο ίδιο αντικείμενο έρευνας, ανταλλάσσοντας μηνύματα και καταγράφοντας αδιάκοπα το περιεχόμενο των συσκέψεων αυτών.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν και μικτές μορφές τηλεργασίας, όπως συνδυασμοί τηλεργασίας στο σπίτι και κινούμενης τηλεργασίας, οι οποίες μάλιστα συνεχώς πολλαπλασιάζονται. Το κύριο χαρακτηριστικό των μικτών μορφών τηλεργασίας είναι ότι μπορούν να εξελίσσονται ώστε να ικανοποιούν τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της επιχείρησης αλλά και του εργαζόμενου. Όσον αφορά στο χρόνο που απασχολείται ο τηλεργαζόμενος, η τηλεργασία μπορεί να έιναι πλήρους ή μερικής απασχόλησης. Αναφορικά με τη σχέση εργασίας μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, ο τελευταίος μπορεί να συνδέεται με τον αποδέκτη των υπηρεσιών του με σχέση εξαρτημένης εργασίας ή μπορεί να έιναι ανεξάρτητος επαγγελματίας.
Τέλος, η τηλεργασία μπορεί να έχει τη μορφή της πρόσκαιρης εργασίας (πχ εποχιακή απασχόληση, ορισμένου χρόνου εργασίας) ή να εντάσσεται σε μία σχέση μοιράσματος εργασίας (job sharing) , όπου την ευθύνη απένατι στον εργοδότη για το ίδιο αντικείμενο εργασίας αναλαμβάνει μία ομάδα εργαζομένων οι οποίοι στη μεταξύ τους σχέση ενεργούν ως άτυπη ένωση προσώπων ή ως αστική εταιρεία, χωρίς να παύει η εργασιακή σχέση του κάθε εργαζομένου με τον εργοδότη να έχει τα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης εργασίας. Η τηλεργασία βέβαια δεν είναι ο ιδανικός τρόπος εργασίας για όλα τα επαγγέλματα, για παράδειγμα επαγγέλματα που θεωρούν απαραίτητη προϋπόθεση την προσωπική επαφή ή τη χειρωνακτική εργασία δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν με βάση την τηλεργασία. Ωστόσο, με την ανάπτυξη της πληροφορικής και τηλεπικοινωνιακής τεχνολογίας κάθε εργασία που συνίσταται στην παραγωγή, επεξεργασία, διαχείρηση και διανομή της πληροφορίας μπορεί να πραγματοποιηθεί από απόσταση με τα τεχνολογικά μέσα, όπως αναφέρει ο Ληξουριώτης (Ληξιουριώτης Ι., 1998: 262-263).
Πηγή: https://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/19/13/1304.pdf
Αναλυτικά οι απασχολήσεις ή τα επαγγέλματα που μπορούν να παρασχεθούν με τη μορφή της τηλεργασίας αναφέρονται αρχικά στην παραγωγή της πληροφορίας, που αφορά στη συλλογή πληροφοριών, σε συμβουλευτικές δραστηριότητες και σε επιστημονικά ή τεχνικά επαγγέλματα, αλλά και στη στελέχωση προσωπικού, στο management και στη δημοσιογραφία.
Στη συνέχεια η τηλεργασία μπορεί να εφαρμοστεί σε εργασίες επεξεργασίας της πληροφορίας, που αφορούν τόσο σε εργασίες χαμηλής εξειδίκευσης, όπως είναι η αποστολή και λήψη δεδομένων, η διαχείρηση φακέλων, η τηλεγραμματεία, η τηλεμετάφραση, όσο και σε εργασίες που απαιτούν υψηλή εξειδίκευση, όπως είναι ο προγραμματισμός, η γραφιστική, η παραγωγή και επεξεργασία video, η πληροφοριακή ανάπτυξη, το marketing και όλες οι εφαρμογές που είναι σχετικές με το Internet. Ευρεία χρήση της τηλεργασίας στο επίπεδο της επεξεργασίας της πληροφορίας συναντάται στις τραπεζικές, ασφαλιστικές εργασίες και στο χώρο του τύπου και των εκδόσεων.
Επιπρόσθετα, η τηλεργασία μπορεί να αφορά σε εφαρμογές διανομής της πληροφορίας, όπως είναι η τηλεκπαίδευση, η τηλεκατάρτιση και το τηλεμάρκετινγκ. Τέλος, ο τομέας της εκμετάλλευσης και συντήρησης συστημάτων πληροφόρησης μπορεί να γίνει αντικείμενο εφαρμογής τηλεργατικών πρακτικών και φυσικά το ηλεκτρονικό εμπόριο, το οποίο στις μέρες μας έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις.
Για να εισαχθούν όμως με επιτυχία τα νέα μοντέλα εργασίας που προαναφέρθηκαν και να προκύψουν τα αναμενόμενα οφέλη για την εταιρία και για τους τηλεργαζόμενους θα πρέπει να πληρούνται ορισμένες συνθήκες. Χρειάζεται πάνω από όλα η δέσμευση και η σωστή ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων τόσο σε επίπεδο διοίκησης (δηλαδή των ανθρώπων που θα διοικούν και θα συντονίζουν μια κατανεμημένη ομάδα από εργαζόμενους και τηλεργαζομενους), όσο και σε επίπεδο παραγωγής (δηλαδή στους ίδιους τους εργαζόμενους που θα τηλεργαστούν). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη διάρκεια, τον τρόπο και την μεθοδολογία «μετάβασης» μιας εταιρίας από το παραδοσιακό μοντέλο λειτουργίας στο νέο, με την εισαγωγή της τηλεργασίας. Γεγονός πάντως είναι ότι η συνεχόμενη βελτίωση των υποδομών και των τεχνολογιών, καθώς και η μεγαλύτερη εξοικείωση των νέων γενεών των εργαζομένων με τις νέες τεχνολογίες, θα βοηθήσει σημαντικά στην ευκολότερη υιοθέτηση νέων μεθόδων εργασίας όπως είναι η τηλεργασία.
Πηγή: http://nestor.teipel.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/16430/SDO_XRHMEL_00389_Medium.pdf?sequence=1
